Η εποχή μας μοιάζει σε πολλά με τον κόσμο της ύστερης αρχαιότητας που ξεκινά μετά την κατάρρευση των ελληνιστικών βασιλείων και ολοκληρώνεται με τον σχηματισμό της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Υπάρχουν πολλές, αναλογικά, ομοιότητες. Μιά εξ αυτών, που αφορά στα των τεχνών, είναι η χρήση της υπερβολής στην τέχνη προκειμένου να συγκινηθεί ένα πολυπληθές ανομοιογενές κοινό το οποίο δεν έχει κοινό λόγο και δεν μπορεί να επικοινωνήσει άμεσα μέσα από κοινούς μύθους και κοινά αποδεκτή αλήθεια.
Σε μια τέτοια αδόμητη πραγματικότητα η τέχνη εγκαταλείπει τις εικαστικές αρετές της κλασικής ελληνικής παράδοσης και επικαλείται το παράδοξο και την υπερβολή για να γοητεύσει εγκαταλείποντας τον λόγο και προχωρώντας σε χρήση εξολογικών στοιχείων και κατηγοριών.
Ανάλογα πράγματα συμβαίνουν στις μέρες μας.
Στην θεωρητικά, και μόνον στους επί χάρτου σχεδιασμούς, παγκοσμοιοποιημένη πραγματικότητα, ελείψει κοινού λόγου, οι τέχνες στοχεύουν πρωτίστως στο συναίσθημα ή σε κάποιο ενδιαφέρον παράξενο νόημα. Επιδιώκουν κυρίως με την παραδοξότητα, το γκροτέσκο, το άσχημο και άλλα τεχνάσματα να “σοκάρουν”, να πλήξουν δηλαδή τον νου και τις αισθήσεις των θεατών, να ανατρέψουν τον δομημένο κοινό λόγο τους, κι έτσι να συγ-κινήσουν καλώντας το κοινό τους σε μια Διονυσιακή έκσταση, και συνεπώς να τους παρασύρουν σε μία εξωλογική συμπεριφορά με ανάλογες ενέργειες.
Κι όταν κάποτε -κάποτε επιχειρήσουν να απευθυνθούν στον νου των πολλών ανθρώπων τότε φτιάχνουν μια δυσανάγνωστη και δυσνόητη κατασκευή που δεν μπορεί να διαβαστεί και να λειτουργήσει. Πώς αλλιώς άλλωστε, αφού κι αυτή πρέπει να είναι πρωτότυπη, σοκαριστικά νέα, ανατρεπτική, ενδιαφέρουσα κ.τλπ.
Ευτυχώς ακόμη διασώζονται σε κοινωνίες Ευρωπαϊκές και άλλες, στοιχεία των παλαιών πολιτισμών όπου η τέχνη δεν είχε ρόλο απλώς διασκεδαστικό ούτε απλώς εκστατικό αλλά σχεδόν τελετουργικό στοχεύοντας στην λειτουργία, στην σύσταση κοινότητας. Να μην μακρηγορώ.
Ακόμη μπορεί να δει κανείς σε ελληνικά πανηγύρια ανθρώπους να χορεύουν έρρυθμα με λόγο και να γίνονται όλοι μαζί, μέσα από μια δομημένη αυτοσχεδιαστικότητα, ένα σώμα. Με τρόπο σεμνό βρίσκουν την Απολλώνια γαλήνη μέσα από μια έλλογη Διονυσιακή έκσταση.
Θα μπορούσε τέτοιες φλογίτσες, που ακόμη σε πείσμα των καιρών σιγοκαίνε, να γίνουν σημεία αναφοράς και λόγος επαναπροσδιορισμού του χαρακτήρα των σύγχρονων τεχνών.
Όμως αυτό δεν συμβαίνει ούτε πρόκειται να συμβεί.
Στην μεταμετανεωτερική, άκοσμη, συμμάζωση επιλέγεται ολοένα και πιο συχνά η αποδομημένη “σύν-θεση”, το σπάσιμο σε ασύνδετα κομμάτια, ο ιδιώτης σπαρακτικός αυτοσχεδιασμός, η αχαλίνωτη έκσταση που φέρνει στην αφόρητη μοναξιά του ενός. Και αντί του κοινού συστατικού λόγου επιλέγονται μανικώς να φανερώνονται ατομικές ακατανόητες γλωσσολαλιές που φέρνουν σε μια Βαβέλ με αυτοφυλακωμένους ιδιώτες που κοιμούνται τον ύπνο του ευτυχούς με την ψευδαίσθηση πως αυτοί γνωρίζουν, πώς αυτοί είναι οι “Γνωστικοί” που έχουν τα κλειδιά της γνώσης κι όχι οι άλλοι, οι απλοί που δεν ξεύρουν να παραμιλούν ρήματα άρρητα εντυπωσιακά.
(Δεύτερη γραφή).
Dreamscapes. Digital Painting 2023.
