Στα μεταβυζαντινά χρόνια, οι Κρήτες ζωγράφοι, με επιδράσεις από την δυτική Αναγέννηση άλλαξαν αρκετά τον τρόπο απόδοσης της πλαστικότητας των μορφών.
Εισήγαγαν τον διάλογο φωτός και σκότους ( Chiarroscuro) για την απόδοση της πλαστικότητας και του όγκου κι εγκατέλειψαν τον παραδοσιακό ελληνικό-βυζαντινό τρόπο όπου η πλαστικότητα αποδίδεται διαφορετικά. Εδώ υπάρχει εκκίνηση απο μια οποιαδήποτε χρωματική ποιότητα , η οποία οριοθετείται με “γράψιμο” λίγο σκουρότερο και θερμότερο (χωρίς όμως ποτέ να φτάνει σε μαύρο) και η φόρμα πλάθεται με φωτεινότερους και ψυχρότερους τόνους μέχρι το τελικό ολόλευκο ψιμμύθι.
Στην λογική της φωτοσκίασης, του Chiarroscuro της Αναγἐννησης η πλαστικότητα προκύπτει επό ένα διάλογο φωτός και σκιάς ως εάν αυτά τα δύο να ήσαν ισοδύναμες υπαρκτές οντότητες -πράγματικότητες.
Στην ελληνική αντίληψη του χρώματος υπάρκτο είναι μονάχα το φως που χωρεί από δόξα σε δόξα, από τόνο σε τόνο κι από θερμότητα (ποιότητα με βάρος) προς ψυχρότητα (ελαφρύτερη ποιότητα ως πλησιέστερη προς το καθαρό φως χωρίς ανάμειξη κίτρινου).
Έτσι και στην “πνευματική” ζωη της ορθόδοξης Ανατολής. Η αγιότητα δεν λογίζεται ως νίκη κατά του σκότους της αμαρτίας αλλά ως μετάνοια και αναχώρηση προς τη μεριά του φωτός και στις ποιότητες του, δηλαδή την καταλλαγή, την ειρήνη, τον εναγκαλισμό όλων, αρεστών και μη, και την μανική προς τα πάντα αγάπη.
Η πορεία στην τεχνική μιας εικόνας είναι ταυτόχρονα δηλωτική μιας πνευματικής πρότασης. Κανένας διάλογος, καμμιά νίκη κατά του ανύπακτρου σκότους δεν οδηγεί στο φως. Αντιθέτως σε κρατά δέσμιο σε μάταιη μάχη και σε οδηγεί ασυνείδητα σε εξομοίωση προς αυτό που μάχεσαι, προς το σκότος.
Η μόνη καλή πορεία είναι αυτή προς το φως που σημαίνει πως στην πορεία αυτή δεν περνάς αδιάφορα μέσα από το αλλότριο γιά να φτάσεις ανώδυνα στα αρεστά. Συγ-χωρείς με όλους αρεστούς και μη, τους εναγκαλίζεται, φιλιώνεις με όλους, καλείσαι να τους αγαπήσεις όπως αγαπάς την ίδια τη ζωη σου κι έτσι χωρείς μέσα στην ατελεύτητη πορεία προς το φως πλαταίνοντας ολοένα την καρδιά, αυξάνοντας διαρκώς την αγκαλιά , ενώνοντας συνεχώς τα κλάσματα του κόσμου και φωτίζοντας τη ζωή.
Η πορεία αυτή είναι, όπως ακριβώς στη ζωή, και στην τεχνική της εικόνας δύσκολη και επώδυνη. Απαιτεί τρυφερότητα, μικρά διακρτιτικά βήματα, έλλογη πορεία, έρρυθμη συμπερίληψη όλων των στοιχείων, απαλά περάσματα, έτσι ώστε στο “τέλος” όποιος βλέπει την εικόνα να βλέπει έναν αληθινό κόσμο, να θεωρεί ,σε λίγα εκατοστά ζωηγραφικής, “σαρκωμένο” το όραμα της των πάντων ενότητας, το όραμα μιας κανονικής αναστημένης ζωής, μιά κοινωνία αγάπης.
