Σε όλη την ελληνική τέχνη πό την βαθειά αρχαιότητα μέχρι και την λαϊκή, υποτιμητικά λεγόμενη, τέχνη, η γραμμή έχει καθοριστικό ρόλο. Έτσι και η δική ζωγραφική μου δουλειά, και η εκκλησιαστική αλλά και η κοσμική, στοιχώντας την παράδοση αυτή στηρίζεται πολύ στην γραμμή. Η γραμμή έχει ρόλο ουσιαστικό, είναι η υπόσταση, ο τρόπος ύπαρξης του χρώματος , ορίζει τις χρωματικές οντότητες και τις σχηματοποιεί ώστε να δημιουργήσουν εν τέλει το ζητούμενο ρυθμικό αποτέλεσμα.
Με απασχόλησε πολύ η γραμμή ως εκφραστικό μέσον και παλιά κατέγραψα μερικές σκέψεις μου για τις ποιότητες των γραμμών καθώς και τρόπους γιά να σχεδιάζει κανείς ακολουθώντας την ελληνική-Βυζαντινή παράδοση. Κυκλοφορήθηκε το υλικό αυτό με τον τίτλο Εν Ρυθμῷ στα ελληνικά και με διάφρορους τίτλους στις πολλές γλώσσες που έχει μεταφραστεί ( Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Φιλανδικά, Ρουμανικά, Βουλγάρικα, Ρώσικα, Σέρβικα).
Θα ήθελα όμως κἀποτε να μιλήσω περισσότερο για την γραμμή και τις “μαγικές” δυνατότητές της, για το πώς ένα τόσο ελάχιστο ίχνος μπορεί να πει τόσα πολλά και μεγάλα.
Καιρό πιά δεν έχω, ίσως ούτε κουράγιο και δύναμη γιά να γράψω ένα βιβλίο. Έφτιαξα λοιπόν ένα σκαρίφημα με μερικές προτάσεις όπου πυκνωμένη κατέθεσα την εμπειρία μου απο την χάραξη των γραμμών.
Κάποτε, άμα βρω βοήθεια, επιθυμώ να τις εκδώσω στο κάτω μέρος ένος μπλόκ σχεδίου ως υπενθύμιση σε όσους επιχειρούν να εκφραστούν μέσω της γραμμής. Όχι σε εκείνους που θέλουν να φτιάξουν ένα σκαρίφημα που θα γίνει μετά κάτι άλλο με το χρώμα, αλλά για εκείνους που όσα θέλουν να πουν θα τα πούν μέσα από μια ή περισσότερες γραμμές.
ΙΔΟΥ ΜΕΡΙΚΕΣ ΤΕΤΟΙΕΣ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΕΙΣ
1.Το σχέδιο είναι η δομή της εικόνας γιαυτό και πρέπει να ενέχει ολόκληρο το έργο εν δυνάμει πριν ακόμα αυτό φανερωθεί με το χρώμα.
2.Όταν σχεδιάζεις να έχεις στο νου σου πως πλάθεις χρώματα.
3.Η γραμμή, κάθε γραμμή πρέπει να αφηγείται κάτι· μια ιστορία, μια ανάμνηση του παρελθόντος ή του μέλλοντος, κάτι που αφορά την πραγματική ζωή.
4.Η γραμμή, όπως κι αν έχει, πρέπει να είναι μια υπόσχεση πως το φως θα νικήσει το σκοτάδι, πως ο κόσμος θα γίνει εύ-μορφος.
5.Το σχέδιο, να θυμάσαι, δεν βγαίνει απο το μυαλό, ούτε απο το χέρι και την δεξιότητά του. Το σχέδιο φανερώνει με έλλογο τρόπο την εμπειρία μιας ολόκληρης ζωής κι ολόκληρης της ύπαρξης.
6.Το σχέδιο, ηθελημένα ή αθέλητα μαρτυρεί για όσα έζησες ή για όσα δεν έζησες. Μιλά για τη ζωή σου, για όσα έκανες ή δεν έκανες.
7.Οι γραμμές σου, να θυμάσαι, πρέπει να είναι μαζί τελειωμένες και ερωτικώς ατελείωτες.
8.Κάθε γραμμή σε ένα σχέδιο πρέπει να μοιάζει πως είναι άρτιο γεγονός αλλά ταυτόχρονα πρέπει να δείχνει πως αποζητά και την σχέση με όσα δεν είναι ακόμη εδώ.
9.Οι γραμμές πρέπει να είναι κάλεσμα για σχέση βαθειάς ενότητας. Μια υπόσχεση ερωτικής συνουσίας.
10.Όλες οι γραμμές στην εικόνα πρέπει να φτιάχνουν εν τέλει μια ενότητα μυστική που να μην μπορεί όμως κάποιος να καταλάβει πως και γιατί τα ξεχωριστά μέρη γίνονται ένα.
11.Η ενότητα των γραμμών ενώ είναι μυστική πρέπει να είναι και έλλογη. Αλλιώς πως θα την αισθανθεί ο θεατής;
12.Ο θεατής και η αίσθησή του είναι ο τόπος αναφοράς των γραμμών και των σχέσεών τους. Αμα αφαιρέσεις τον θεατή οι σχέσεις πρέπει να μοιάζουν ακατανόητες και ατελείς.
13.Κάθε γραμμή πρέπει να μοιάζει πως έρχεται απο κάπου και πως πάει , αφου αφηγηθεί κάτι, κάπου άλλού.
14.Μια καλή, δηλαδή λειτουργική γραμμή μοιάζει να μην έχει αρχή και τέλος.
15.Η γραμμή που υπηρετεί το έργο τέχνης δεν γίνεται να είναι κλάσμα, ένα κομμάτι απο κάτι ολόκληρο. Πρέπει να λέει η ίδια πως υπηρετεί την ενότητα των πάντων.
16.Η γραμμή γράφει πρωτίστως σχήματα και δίνει οντότητα και υπόσταση στα πράγματα., δεν εξυπηρετεί απλώς και μόνον την ανάγκη του ζωγράφου να εκφράσει την ψυχή του.
17.Η γραμμή, παρότι είναι στέρεο στοιχείο, μοιάζει περισσότερο, αμα χαρακτεί καλά, με κύμα της θάλασσας ή με τον άνεμο.
18.Η γραμμή σαν τον άνεμο εμφανίζεται έξαφνα, φέρνει αρώματα και ήχους, στεριώνει σχήματα, παντρεύει πράγματα και φεύγει για άλλους τόπους.
19.Η γραμμή στη βυζαντινή ζωγραφική δεν μετριέται, δεν πρέπει να είναι στοιχείο υπολογίσιμο.
20.Η γραμμή στη βυζαντινή ζωγραφική δεν μετριέται γιατί τείνει να συμπεριφέρεται ως ενέργεια που φέρνει σε σχέση και ζωοποιεί τα υπόλοιπα ζωγραφικά στοιχεία.
21.Η γραμμή στο τέλος πρέπει να αυτοκαταργείται και να αφομοιώνεται στον ρυθμό της εικόνας, να γίνεται απλά η πνοή που ζωοποιεί αλλά να μένει άδηλη.
22.Δυό γραμμές δίπλα δίπλα πρέπει να είναι με τέτοιο τρόπο στημένες ώστε να αποτελούν την καλύτερη δυνατή απόδειξη πως ο κόσμος μπορεί να σωθεί στην ενότητά του.
23.Δυό γραμμές λειτουργικές πρέπει να μπορούν να δείξουν πως ο παράδεισος ήδη έχει ξεκινήσει μέσα στην ιστορία.
24.Οι γραμμές πρέπει να ενώνουν κι οχι να διαιρούν.
25.Σχεδίαζε όπως αναπνέεις. Χωρίς να το σκέφτεσαι. Αλλά να το χαίρεσαι.
26.Θυμήσου πως όταν σχεδιάζεις χαίρονται και οι άγγελοι γιατί προσπαθείς, όσο μπορείς, να σχηματίσεις την μορφή της νοσταλγίας σου για πραγματική ζωή κοινωνίας.
27.Όταν τελειώνεις ενα σχέδιο να νοιώθεις, έστω για μια μικρή στιγμή, πως είναι τέλειο, πως τώρα δεν θα μπορούσες να κάνεις κάτι περισσότερο.
28.Το σχέδιο της εικόνας σου, αμα τελειώνει καλό είναι να μοιάζει με τρυφερή και ειρηνική σιωπή μάλλον παρά με βροντερή κραυγή.
29. Άμα όμως επιλέξεις να βροντοφωνάζεις με τις γραμμές σου φρόντισε τουλάχιστον να μην βρίζεις αλλά να καλείς σε βοήθεια.
30.Το σχέδιο σου να είναι σαφές και καθαρό. Μην επιτρέψεις στην αβεβαιότητα της ψυχής σου και στο άστατο των αισθημάτων σου να καταργήσουν την λειτουργία της εικόνας σου.
31.Η λειτουργία της εικόνας σου είναι να ψιθυρίσει στον κόσμο πως η των πάντων ενότητα μπορεί να συμβεί και πως αυτή η χαρά αρχίζει με την ποιότητα μιας γραμμής.
ΚΑΡΥΑΤΙΔΑ . Λιθογραφία. 2010
