ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΓΛΥΚΟΦΙΛΟΥΣΑΣ
Το σχέδιο είναι η δομή, τα θεμέλια κι ο σκελετός της εικόνας γιαυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη επιμέλεια.
Όταν σχεδιάζουμε μια εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσας ξεκινάμε πάντα από ενα βασικό γεωμετρικό σχήμα που υποβάλλει την συνολική ατμόσφαιρα του έργου. Κινούμαστε έτσι απο το γενικό προς το ειδικό, από την φύση στην υπόσταση που αποτελεί έναν μοναδικό τρόπο ύπαρξης της φύσης.
Σχεδιάζουμε μια υπερβολή, ενα γεωμετρικό σχήμα ελλειπτικό που σχετίζεται και με τον κύκλο και με το παραλληλόγραμμο. Έτσι η εικόνα μας στην βάση της μετέχει σε δύο σχήματα, σε δύο κόσμους. Έχει πλαστικότητα, τρυφερότητα, τρεπτότητα και το ευπροσάρμοστον της καμπυλότητας του κύκλου αλλά έχει μαζί και την στοιβαρότητα και την στερεότητα του τετράγωνου σχήματος. Η εικόνα πατάει σε ενα στέρεο έδαφος αλλά στο επάνω μέρος της έχει πλαστικότητα και τρεπότητα.
Αφού σχεδιάσουμε την ύπερβολή εντάσουμε μέσα σε αυτήν τα δύο βασικά στοιχεία, την Θεοτόκο που κρατά σκυφτά αγκαλιάζοντας το παιδί της και τον μικρό Χριστό που χαίρεται και την αγκαλιάζει άλλοτε κρατώντας την με τα δυο του χέρια κι άλλοτε με το ενα ενώ με το άλλο κρατά ειλητάριο που σημαίνει το Ευαγγέλιο, τον λόγο του.
Η ένταξη των βασικών μορφών μέσα στο σχήμα της υπερβολής πρέπει να ειναι όσο καλύτερη γίνεται, να ακολουθεί τις πλευρές της και να μην καταστρέφει το σχήμα της. Ακόμα και τα στοιχεία που θα εξέρχονται της υπερβολής πρέπει να τείνουν να επανέλθουν και να ενταχθούν ξανά στο σχήμα της.
Στο επόμενο βήμα δουλεύεται ο ρυθμός της σύνθεσης. Ὀλα τα επιμέρους στοιχεία των μορφών όπως ειναι τα μέλη τους, κεφάλια και τα ενδύματα του, πρέπει να ενταχθούν σε χιαστί άξονες και να αποκτήσουν κοινό λόγο, να αποκτήσουν λειτουργική ενότητα δίχως να χάσουν την ιδιοπροσωπεία τους. Έτσι όλα συλλειτουργούν προσφέροντας μιαν εσωτερική κάθαρση απο διασπαστικές κινήσεις και δυνάμεις που θα έκαναν την εικόνα τόπο έκφρασης ενός κόσμου άρρωστου και σπασμένου , ενα τοπίο πολέμου και θανάτου.
Για τούτο η εσωτερική αυτή κάθαρση απο τα “πάθη” των στοιχείων, από την ιδιοτροπία τους, είναι σημαντική και βασική. Όλα στην εικόνα οφείλουν να συμφιλιωθούν και να υπάρξουν σε ενότητα αγάπης που υποδηλώνει “εν εσόπτρῳ”, αμυδρά την πραγματικότητα του Παράδεισου, της Βασιλείας του Θεού.
Κι αφού πετύχουμε την ένταξη όλων των στοιχείων σε ρυθμό, αρχίζουμε ύστερα να σχεδιάζουμε τις λεπτομέρειες.
Τότε εἰμαστε στο τελικό στάδιο της εργασίας όπου πρέπει να φροντίσουμε να εμπλουτίσουμε την εικόνα μας με ενα εικαστικό πλούτο χωρίς να υπερβάλλουμε όμως φτάνοντας σε μια φλύαρη κατάσταση που θα κάνει την εικόνα δυσλειτουργική.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πώς η ανάπτυξη των γραμμών μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους που θα εκφρἀζουν και το πρόσωπο του εικονογράφου και την ψυχή του και τις αισθητικές του προτιμήσεις αλλά και την εποχή του.
Έτσι μια γραμμή, στα ενδύματα λ.χ., που θα μπορούσε απλώς να είναι μια ευθεία γραμμή μπορεί κανείς να την αναπτύξει μέσα απο ένα σύστημα τεθλασμένων γραμμών φτἀνοντας στο ίδιο σημείο αλλά με πιο περίτεχνο τρόπο. Όλες βέβαια αυτές οι γραμμές πρέπει να ενώνονται ρυθμικά ώστε να μην χαλάει η ενότητα της εικόνας.
Με τον τρόπο σκέψης και εκτέλεσης αυτόν η εικόνα “διαπλατύνεται” εικαστικά, αποκτά άδηλα και μυστικά περισσότερο αφηγηματικό χρόνο χωρίς να έχουν προστεθεί περισσότερα στοιχεία στην σύνθεση. Απλά ο τρόπος γραφής “διευρύνει” το θἐμα κάτι που πρακτικά σημαίνει πώς ο θεατής τη εικόνας θα την διαβάσει σε περισσότερο χρόνο ακολουθώντας την πλοκή των γραμμών της και μετέχοντας στις ποιότητες των σχέσεών της.
Τελειώνουμε το σχέδιο της εικόνας την επόμενη ημέρα που το μάτι και η αίσθηση είναι “καθαρή” και βλέπει καλύτερα.
